Anoreksiya Nervoza Nedir?
Anoreksiya Nervoza olan bir kişi, yaşı, cinsiyeti, boyuna göre olması gereken kilonun altında olmasına rağmen sıkı diyetler uygulayarak, yoğun egzersiz yaparak daha fazla kilo vermeye çalışır. Kişi, daha fazla kilo vermek istemese bile kilo almaktan korktuğu için kısıtlayıcı yeme davranışına ve yoğun egzersiz yapmaya devam eder. Anoreksiya Nervozada, kişi kendi beden algısına dair bir yanılsama yaşar. Beden ağırlığına ve şekline olması gerektiğinden daha fazla anlam yükler. Aynada kendisini olduğundan daha kilolu görebilir ya da bedenin belli bölgelerini( bacak, kol, karın gibi) olduğundan daha kalın, yağlı görebilir. Kişi, kendisinin çok düşük kiloda olduğunu düşünse bile yemek yemeye başladığı an kontrolü kaybedeceği ve kontrolü dışında çok fazla kilo alacağını düşündüğü için aşırı kısıtlayıcı yeme davranışına devam eder.
Anoreksiya Nervoza, çoğunlukla erken ergenlik döneminde, diyet yapmaya başlayarak kendisini göstermeye başlar. Özellikle de çocukluk döneminde fazla kilosundan dolayı aile, çevresi tarafından eleştirilmiş, akran zorbalığına maruz kalmış kişilerde daha sık görülür.
Anoreksiya Nervozada, kişiler, çoğunlukla başarı odaklı konulara da olması gerektiğinden daha fazla anlam yüklerler. Genellikle, mükemmeliyetçi ve kontrolcü kişilik özelliklerine sahiptirler. Çok az yemek yemek, belli bir kilonun çok altında olmak, çoğu zaman kontrol edebilmenin ve başarının simgesi haline gelir. Yenilen yiyecek miktarını arttırmak, kilo artışı Anoreksiya Nervoza olan bir çok kişi için “diğer insanlar gibi olmak, özel olmamak, sıradan olmak” düşüncesi ile ve kontrolü kaybetmek, başarısız olmak ile özdeşleştirilebilir.
Düşük kiloda olmanın sağlık risklerini bilseler bile ağırlıklarının artması gerektiğine inanmazlar. Ağırlıklarının artması gerektiğine inansalar bile ağırlık artışına dair yeme davranışını uygulamakta ve devam ettirmekte güçlük çekerler.
İstatistiklere göre Anoreksiya Nervoza olan kişilerin yaklaşık yüzde 10 ila yüzde 20si bu hastalıktan kaynaklanan bedensel rahatsızlıklar sonucu hayatını kaybeder.
Anoreksiya Nervoza olan kişiler ya sık sık tartılırlar ya da tartılmaktan tamamen kaçınırlar. Benzer şekilde ya aynaya sık sık bakıp kilo ve beden şekillerini kontrol ederler ya da aynaya bakmaktan tamamen kaçınırlar. Yalnız, bedenlerini ve kilolarını sık sık kontrol etme ihtiyacı hissederler. Kilo ve beden şekillerini kontrol etmek için belirledikleri bazı giysiler olabilir. Bu giysileri giydikleri zaman, o giysinin o gün ne kadar dar ya da bol geldiğine göre, kilo alıp almadıklarına karar verebilirler. Zaman zaman kendi fotoğraflarını çekip, fotoğrafları yan yana koyup o zaman dilimi içinde kendi bedenlerine dair bir değişim olmuş mu, kilo değişimi var mı diye kontrol edebilirler. Yiyecekleri “iyi” ya da “kötü”, “zararlı” ya da “zararsız”, “kilo aldıran” ya da “aldırmayan” gibi isimlendirerek kategorize ederler. “İyi”, “zararsız”, “kilo aldırmayan” yiyecekleri yerler. “Kötü”, “zararlı” ya da “kilo aldıran” diye sınıflandırdıkları yiyecekleri yedikleri zaman yoğun kaygı hissederler. Hata yaptıklarını düşünürler.
Hayatlarında kontrol edemeyeceklerini düşündükleri şeyler varsa, yedikleri yiyecekleri ve kilolarını kontrol etmeye odaklanarak, hayatlarında kontrol edemeyeceklerini düşündükleri durumlardan kaçınmış olurlar. Kontrol edememe ve belirsizlik, Anoreksiya Nervoza olan kişinin yoğun kaygı hissetmesine, o kaygıyı yönetemeyeceğini düşündüğü için de kendi bedenine odaklanmasına sebep olabilir.
Anoreksiya Nervozada, kişi yemek yemeyi hak etmediğini düşündüğü için de kısıtlayıcı yeme davranışına yönelebilir. Tüm yeme bozukluklarında olduğunda gibi Anoreksiya Nervozanın temelinde de öz değer probleminden kaynaklanan,, beden şekli ve kiloya olması gerektiğinden daha fazla anlam yüklemek yatar.
Sosyalleşmekten kaçınma, yemek olan ortamlarda bulunmak istememe, bol kıyafetler giyme, yemek yerken izlenen ritüeller ve takıntılı yeme davranışları( her gün aynı tabakta yemek, yiyecekleri küçük parçalara bölmek, gün içinde aynı yiyecekleri yemek gibi) Anoreksiya Nervozada sıklıkla görülür.
Çoğunlukla, Anoreksiya Nervoza olan kişi, yaşadığı durumun psikolojik bir problem olduğunu kabul etmez. Sadece kilo vermeye çalıştığını, kilo almak istemediğini ve bunun da bir problem olmadığını savunabilir. Bu sebeple de çoğunlukla psikolojik destek almayı reddeder. Bir yeme bozukluğu olduğunu kabul etse dahi tedavi olmaktan kaçınabilir. Tedavi olduğu zaman kilo alacağını düşünmesi, kişinin tedavi olmaktan kaçınmasının en temel sebeplerinden bir tanesidir.
Kişinin tedaviyi kabul etmesi, tedavinin sonucunu daha olumlu yönde etkilese bile Anoreksiya Nervozanın ciddi sağlık problemlerine sebep olmasından dolayı, bazı durumlarda kişinin yakınları tarafından hastaneye kaldırılması kaçınılmaz olabilir.
Anoreksiya Nervoza Belirtileri
- Belirgin ölçüde kilo kaybı
- Katı diyetler uygulama ve yoğun egzersiz yapma
- Gün içinde aynı yiyecekleri tüketme
- Yiyecek miktarları ve yeme saatleri ile ilgili katı kuralların olması
- Yemek, kalori ve yemek tarifleriyle ilgili takıntılı olma
- Yemek yememek için çeşitli bahaneler gösterme “tokum”, “bu besine alerjim var” gibi
- Yemek olan ortamda belirgin olarak huzursuzluk ve rahatsızlık hissetme
- İnceyken bile “çok şişman” olduğunu iddia etme
- Başkaları için yemek yapıp kişinin kendisinin yememesi
- Sadece diyet yiyeceklerle kendini sınırlama
- Kilo kaybını saklamak için bol kıyafetler giyme
- Sık tartılarak kiloyu kontrol etme ya da hiç tartılmama
- Halsizlik, baş dönmesi
- İçe kapanma, sosyal ortamlardan uzak durma
Anoreksiya Nervozanın Sonuçları
- Kronik yorgunluk
- Konsantrasyon güçlüğü
- Cilt problemleri
- Saç dökülmesi, tırnak kırılması, diş problemleri
- Nefes darlığı
- Çabuk yorulma
- Metabolizma problemleri
- Kemik yoğunluğunda azalma
- Uyku problemleri
- Dolaşım sistemi, sindirim sistemi problemleri
- Adet düzeninin bozulması
- Kalıcı organ hasarı
- Kalp krizi ve ölüm
|
